رئیس کل بانک مرکزی وضعیت ذخایر ارزی و طلای کشور را مناسب دانست.
به گزارش اکوبانک؛ محمدرضا فرزین؛ رئیس کل بانک مرکزی امشب با حضور در برنامه گفتگوی ویژه خبری در صدا و سیما، آخرین وضعیت سیاست‌های ارزی کشور و اقدامات جدید بانک مرکزی برای تنظیم بازار ارز را تشریح کرد. وی در این گفتگو به تشریح جزئیات راه‌اندازی بازار ارز حواله و چگونگی تغییرات در سامانه نیما پرداخت.
فرزین در ابتدای صحبت‌های خود به اقدامات بانک مرکزی از دو سال قبل اشاره کرد و گفت: ما در بانک مرکزی از دو سال پیش به‌طور جدی سیاست‌های جدیدی را در خصوص تأمین ارز کشور اتخاذ کردیم. در این زمینه، مرکز مبادله ارزی را راه‌اندازی کردیم تا بخشی از نیاز‌های ارزی کشور از طریق سامانه نیما تأمین شود. در حالی که در گذشته نرخ ارز در این سامانه براساس نرخ‌گذاری بانک مرکزی تعیین می‌شد، قانون برنامه و سایر مقررات جدید تأکید داشتند که باید بازاری ایجاد کنیم که نرخ ارز در آن بر اساس عرضه و تقاضا شکل بگیرد.
رئیس کل بانک مرکزی ادامه داد: با توجه به نیاز به ایجاد چنین بازاری، ما از ابتدا در پی ایجاد یک بازار واقعی ارز بودیم. در گذشته، تنها یک بازار متشکل ارزی برای معاملات اسکناس داشتیم و هیچ‌گونه بازاری برای حواله ارز وجود نداشت. حجم معاملات حواله ارز در کشور تا پیش از این به‌صورت محدود و در حدود ۷۰ میلیون دلار در سال بود، در حالی که بازار اسکناس ارز رقمی بالغ بر ۲ تا ۳ میلیارد دلار داشت.
وی تأکید کرد: بانک مرکزی به مدت یک سال و نیم روی راه‌اندازی این بازار کار کرده است و در این زمینه طراحی سامانه‌ای برای ایجاد بازار حواله ارز صورت گرفت. این کار بسیار پیچیده بود، زیرا ما باید یک سیستم حراج و همچنین یک سیستم جورسازی مناسب برای انواع ارز‌ها مثل یوان، یورو و دلار طراحی می‌کردیم که با توجه به سیاست‌های تحریمی هزینه‌های مبادله متفاوتی دارند.
اولین بازار حواله در تاریخ کشور
فرزین سپس به راه‌اندازی این بازار جدید اشاره کرد و گفت: پس از مدت‌ها تلاش، بازار ارز حواله به‌صورت رسمی راه‌اندازی شد. این بازار، اولین بازار ارز حواله در تاریخ کشور است و معاملات در آن به‌صورت حراج انجام می‌شود. در این بازار، شرکت‌ها می‌توانند ارز‌های خود را به‌صورت آزادانه مبادله کنند.
او افزود: نرخ مبادله ارز در این بازار در چند ماه اخیر حدود ۵۸ تا ۶۱ هزار تومان برای هر دلار بود. روز شنبه گذشته، با انتشار اطلاعیه‌ای، تصمیم گرفتیم که نرخ ارز در سامانه نیما نیز مشابه بازار ارز حواله به‌صورت حراجی و بر اساس عرضه و تقاضا تعیین شود. نرخ اولیه در این بازار حدود ۵۹ هزار و ۶۰۰ تومان برای هر دلار بود و تا امروز به حدود ۶۱ هزار و ۲۰۰ تومان افزایش یافته است.
فرزین همچنین به برخی چالش‌ها در فرآیند راه‌اندازی این بازار اشاره کرد و گفت: یکی از مشکلاتی که با آن مواجه بودیم، تعطیلات رسمی در ابتدای هفته بود که باعث شد برخی از شرکت‌ها نتوانند ارز خود را عرضه کنند. با این حال، امروز وضعیت بهبود یافته و بسیاری از شرکت‌ها عرضه‌های خود را آغاز کرده‌اند. امیدواریم که در روز‌های آینده حجم معاملات افزایش یابد.
رئیس کل بانک مرکزی گفت: این تغییرات در واقع گامی بزرگ در جهت یکسان‌سازی نرخ ارز و شفاف‌سازی بازار ارز کشور است. از این پس، سامانه نیما که قبلاً وجود داشت به‌طور رسمی تحت بازار ارز توافقی فعالیت خواهد کرد و نرخ ارز به‌طور واقعی و بر اساس شرایط عرضه و تقاضا تعیین خواهد شد. طبق قانون بازار ارز توافقی براساس حراج صورت می‌گیرد و به‌نظر ما هم نرخ همین حدود ۶۳ است.
عملیات روانی سنگین دشمن علیه سیاست‌های جدید ارزی
فرزین ادامه داد: بلافاصله پس از آنکه روز پنجشنبه اطلاعیه مربوط به بازار ارز تجاری را منتشر کردیم، همان شب گزارشی مبنی بر رویت پهپاد‌های ایران در نیوجرسی آمریکا توسط سایت‌های خارجی با هدف ایجاد جنگ روانی منتشر شد.
وی افزود: در روز جمعه نیز تهدید نظامی اسرائیل و ترامپ مطرح شد و شایعاتی نیز مبنی بر کاهش فروش نفت به چین در جامعه عنوان شد که تمامی این موارد دروغ است. بعد از انتشار اطلاعیه بانک مرکزی شاهد ایجاد این اخبار سیاسی علیه کشور بوده‌ایم.
رئیس کل بانک مرکزی ادامه داد: انتشار اخبار منفی باعث افزایش قیمت دلار در بازار غیررسمی شد و این نخستین بار نیست که این اتفاق می‌افتد، بلکه ما هر دفعه برای بازار برنامه‌ای داشتیم با همین فضاسازی‌ها مواجه شده‌ایم.
جایگاه پنجم ایران در خرید طلا
فرزین با بیان اینکه بانک مرکزی ایران امسال در میزان خرید طلا رتبه پنجم را در بین بانک‌های مرکزی دنیا کسب کرده است، گفت: ۲۰ درصد ذخایر ارزی کشور را به طلا تبدیل کرده‌ایم و در بانک مرکزی از آن نگهداری می‌کنیم. ما نسبت به آینده نگران نیستیم؛ چون تولید نفت رو به افزایش است؛ اما دشمنان قصد دارند با شایعاتی بازار ارز را به هم بریزند.
وی افزود: ما در سال گذشته ۶۵ میلیارد دلار ارز تامین کرده‌ایم و امسال هم تاکنون ۵۱ میلیارد دلار ارز تامین شده است. طبق پیش‌بینی‌ها باید این عدد تا انتهای سال به ۷۰ میلیارد دلار برسد که ۶ درصد بالاتر از سال گذشته است.
فرزین بیان کرد: هم‌اکنون دشمنان در کشور شایعاتی ایجاد می‌کنند تا از آن منفعت ببرند؛ اما ذخایر ارزی کشور خوب است و بعد از تعطیلات پیش رو، عرضه ارز نیز افزایش پیدا می‌کند.
وی افزود: روز گذشته ۲۲۰ میلیون دلار عرضه ارز داشته‌ایم؛ اما این مقدار بیشتر می‌شود و ما محدودیتی در زمینه ارز نداریم.
مزیت‌های بازار ارز تجاری
رئیس کل بانک مرکزی با اشاره به مزایای بازار ارز تجاری تاکید کرد: مکانیزم بازار ارز تجاری به صورت حراج است و در آن جورسازی صورت می‌گیرد. همچنین این بازار از کوتاژ و خالی فروشی جلوگیری می‌کند؛ چون بانک‌ها کارگزار هستند.
وی افزود: در این سامانه تسویه ریالی و ارزی از طریق دو بانک صورت می‌گیرد و قیمت گذاری دستوری نیست بلکه به صورت توافقی است و نرخ این بازار به عنوان نرخ غالب شناخته می‌شود.
دستور رئیس‌جمهور درباره کالاهای اساسی
فرزین اظهار کرد: طبق برآورد‌ها قرار است امسال ۱۵ میلیارد دلار ارز ۲۸ هزار ۵۰۰ تومانی به کالاهای اساسی و دارو اختصاص دهیم. از این میزان، ۱۱.۵ میلیارد به کالاهای کشاورزی و مواد غذایی و ۳.۵ میلیادر دلار به دارو اختصاص پیدا می‌کند.
وی افزود: حدود یک ماه و نیم قبل مطرح شد که به علت کسری بودجه مقدار ارز ۲۸ هزار و ۵۰۰ تومانی کاهش یابد؛ اما به علت اینکه معیشت مردم برای رئیس جمهور مهم بود قرار شد تغییری در میزان ارز کالاهای اساسی و دارو رخ ندهد.
بهبود کفایت سرمایه شبکه بانکی با افزایش سرمایه
رئیس کل بانک مرکزی درخصوص اصلاح نظام بانکی و اقدامات انجام‌شده گفت: یکی از مشکلات جدی بانک‌های کشور، پایین بودن کفایت سرمایه است. طبق استاندارد‌های جهانی، هر بانک باید حداقل کفایت سرمایه ۸ درصد داشته باشد؛ اما در سال گذشته برخی بانک‌ها کفایت سرمایه منفی ۲ داشتند. به بیان ساده‌تر، به میزان تسهیلات اعطایی، سرمایه موردنیاز توسط سهامداران تأمین نشده است. به‌عنوان مثال، هر بانک باید برای ارائه پنج واحد تسهیلات، یک واحد سرمایه وارد کند؛ اما این اتفاق در برخی بانک‌ها رخ نداده است.
فرزین ادامه داد: بانک مرکزی بانک‌ها را ملزم به افزایش سرمایه کرده است. در سال جاری ۲۲۰ همت افزایش سرمایه برای بانک‌های مختلف ازجمله بانک ملی، بانک سپه، بانک پارسیان، بانک شهر و بانک ملت تصویب شده و این میزان مورد تأیید بانک مرکزی قرار گرفته است. هدف ما این است که این رقم به بیش از ۴۰۰ همت افزایش یابد.
وی در تشریح اهمیت این اقدام گفت: کل سرمایه نظام بانکی کشور اکنون ۵۱۸ همت است و در صورت تحقق این افزایش، سرمایه بانک‌ها تقریباً دو برابر خواهد شد. همچنین امیدواریم شاخص سرمایه منفی ۱ در سال جاری به ۲ تا ۳ درصد برسد و سال آینده این رقم به استاندارد ۸ درصد نزدیک شود. این اقدام باعث افزایش توان وام‌دهی بانک‌ها می‌شود و از سوی دیگر، آثار تورمی آن نیز کاهش می‌یابد. این یک اقدام اساسی و مهم در تقویت نظام بانکی کشور است.
وی افزود: تا این لحظه، سرمایه نظام بانکی ۴۳ درصد رشد داشته و امیدواریم این رقم به ۷۰ تا ۸۰ درصد و در نهایت ۱۰۰ درصد افزایش یابد.
برنامه اصلاحی ویژه برای بانک آینده
رئیس کل بانک مرکزی با اشاره به اینکه وضعیت بانک آینده که در افکار عمومی مطرح است، گفت: بانک آینده از موضوعات مهم جلسات بانک مرکزی بوده و برنامه اصلاح این بانک به‌طور جدی در دستور کار قرار دارد. در جلسه شورای مرکزی که امشب برگزار شد، به دلیل حجم بالای موضوعات به این مسئله نپرداختیم؛ اما هفته آینده جلسه ویژه‌ای برای بررسی اصلاحات بانک آینده برگزار خواهد شد. پس از تصویب برنامه در هیئت عالی، این اصلاحات به تأیید سران کشور خواهد رسید و آغاز خواهد شد.
فرزین تأکید کرد: برنامه اصلاح بانک آینده یک برنامه اساسی خواهد بود که تغییرات مهمی در شاخص کفایت سرمایه کل نظام بانکی ایجاد خواهد کرد. اثر بانک آینده بر کلیت نظام بانکی محاسبه و نهایی شده است و جزئیات آن از طریق تلویزیون به اطلاع مردم خواهد رسید.
شناسایی ۳۵۰۶ صندوق قرض‌الحسنه
رئیس کل بانک مرکزی در ادامه به ساماندهی صندوق‌های قرض‌الحسنه اشاره کرد و گفت: صندوق‌های قرض‌الحسنه یکی از نهاد‌های مؤثر در تأمین مالی خرد هستند که با هزینه کم و بدون بروکراسی به مردم خدمات ارائه می‌دهند و از این‌رو بسیار مورد رضایت مردم هستند. البته در این میان تخلفاتی نیز وجود داشته که نیاز به ساماندهی دارد.
وی افزود: در قانون برنامه، بانک مرکزی مکلف به تدوین آیین‌نامه جدید برای صندوق‌های قرض‌الحسنه شد. ما تاکنون ۳۵۰۶ صندوق قرض‌الحسنه را شناسایی کرده‌ایم که ۹۶ درصد آنها صندوق‌های کوچک هستند. صندوق‌های کوچک به صندوق‌هایی گفته می‌شود که سرمایه آنها زیر ۲۰۰ میلیون تومان است. در آیین‌نامه جدید، صندوق‌های خرد (با سرمایه تا ۱۰۰ میلیون تومان) و کوچک (تا ۲۰۰ میلیون تومان) از دریافت مجوز معاف شده‌اند. این صندوق‌ها صرفاً موظف هستند هر شش ماه تا یکسال یک گزارشی از فعالیت خود به بانک مرکزی ارائه دهند.
فرزین ادامه داد: تنها ۴ درصد از صندوق‌ها که صندوق‌های متوسط و بزرگ هستند، تحت نظارت بانک مرکزی قرار می‌گیرند. صندوق‌های متوسط، سرمایه‌ای بالاتر از ۲.۵ میلیارد تومان و صندوق‌های بزرگ سرمایه‌ای بیش از ۱۰۰ میلیارد تومان دارند. این صندوق‌ها باید مجوز دریافت کنند، حسابرسی شوند و تحت نظارت سامانه‌ای قرار گیرند.
وی افزود: آیین‌نامه جدید تدوین و صندوق‌ها شناسایی شده‌اند. جلسات متعددی نیز با مسئولان این صندوق‌ها برگزار شده است و به‌زودی این آیین‌نامه ابلاغ خواهد شد.
رئیس کل بانک مرکزی اظهار کرد: اگر این آیین‌نامه به‌خوبی اجرا شود، بانک مرکزی می‌تواند در آینده از طریق شبکه صندوق‌های قرض‌الحسنه، منابعی را به این صندوق‌ها اختصاص دهد تا بتوانند به‌راحتی و به‌صورت هدفمند خانوار‌ها را حمایت کنند.
۱۹۱ همت منابع مورد نیاز برای صفر شدن صف وام ازدواج و فرزند
فرزین در ادامه در پاسخ به پرسشی درباره آمار وام‌های قرض‌الحسنه خبر داد: تسهیلات ازدواج از دغدغه‌های بانک مرکزی است و به آن توجه دارد و ما الان تقریباً ۲۳ درصد از کل تسهیلات را به خانوار پرداخت می‌کنیم؛ این سهم قبلاً ۱۳ درصد بوده است، بنابراین سهم خانوار‌ها از تسهیلات رو به افزایش است. یکی از دلایل این موضوع پرداخت وام فرزندآوری و ازدواج است.
او گفت: تا ۲۶ آذر امسال ۱۶۴ همت وام ازدواج به ۴۹۰ هزار نفر پرداخت شده است که درصد تحقق آن بر اساس برنامه زمانی ۱۵۲ درصد است، یعنی بانک مرکزی ۵۲ درصد از برنامه جلو‌تر است، چون اگر طبق قانون می‌خواستیم جلو برویم این صف طولانی‌تر می‌شد.
وی افزود: طبق قانون تا پایان سال باید ۲۰۰ همت وام ازدواج و فرزندآوری پرداخت کنیم و تا الان ۱۶۴ همت فقط وام ازدواج پرداخت کرده‌ایم. یعنی ما ۵۲ درصد از تکلیف جلو‌تر هستیم، چرا که بانک مرکزی ۵۰ همت از ذخیره قانونی بانک‌ها را کاهش داده و به بانک‌ها دستور داده است که وام ازدواج پرداخت کنند تا صف کوتاه شود.
رئیس کل بانک مرکزی تصریح کرد: تا کنون ۳۵ همت وام فرزندآوری به ۴۳۵ هزار نفر پرداخت شده است و درصد رشد وام فرزند آوری ۱۰۲ است و ۲ درصد از برنامه جلو‌تر هستیم.
فرزین بیان کرد: الان ۴۸۰ هزار نفر در صف وام ازدواج قرار دارند و همین حدود نیز در صف وام فرزندآوری هستند. برای این که تمام این وام‌ها را پاسخ دهیم به ۱۹۱ همت منابع نیاز داریم.
وی افزود: فکر می‌کنم در بودجه مبلغ وام ازدواج را افزایش نداده‌اند و برای وام فرزندآوری و اشتغال ۳۵۰ همت پیش بینی شده است و آنچه که در قانون دیده شده است حتماً پرداخت خواهیم کرد.
رئیس کل بانک مرکزی عنوان کرد: بانک‌ها بر اساس منابع قرض‌الحسنه‌ای که دارند می‌توانند تسهیلات پرداخت کنند و درست است که بانک مرکزی ۵۰ همت ذخیره قانونی را کاهش داده است، اما باید حواسمان باشد وقتی که بانک مرکزی این اقدام را انجام می‌دهد، نرخ رشد نقدینگی افزایش می‌یابد. به هر حال ما حتماً قانون را اجرا خواهیم کرد و بانک مرکزی الان از قانون جلو‌تر است.
اتصال شبکه کارت‌های بانکی با همسایگان
فرزین با اشاره به اتصال شبکه پرداخت ایران و روسیه گفت: ایران عضو بریکس است و با روسیه توافق کردیم که شبکه کارت‌های بانکی ایران به روسیه متصل شود. ما و روسیه به یک پیوند کامل رسیده‌ایم و بانک‌های دو کشور روابط کارگزاری باهم دارند و خودپردازهای دو کشور نیز به هم وصل هستند، در این زمینه پروژه‌هایی داریم که در حال پیشرفت هستند.
رئیس کل بانک مرکزی بیان کرد: ما تلاش کردیم شبکه کارتی ایران و ترکیه را به هم وصل کنیم و الان به این فکر هستیم که کارت‌های پرداخت را برای گردش گران ایرانی که به ترکیه می‌روند فراهیم کنیم تا شبکه کارتی دو کشور متصل شود، اما تا الان این اقدام صورت نگرفته است. البته این موضوع وظیفه بخش خصوصی است نه بانک مرکزی، اما در تلاش هستیم تا این اقدام را انجام دهیم. در مورد عراق هم همین طور است، اما امیدوار هستیم در آینده بتوانیم موفقیت‌هایی به دست بیاوریم.
تسلط بر اجزای نقدینگی ضمن جلوگیری از انسداد پولی
فرزین در مورد سیاست‌های پولی بانک مرکزی گفت: در سال گذشته هدف‌گذاری بانک مرکزی این بود که نرخ رشد نقدینگی را به ۲۵ درصد کاهش دهیم و خوشبختانه تا پایان سال به ۲۴.۳ درصد کاهش دادیم و توانستیم به هدف‌های تعیین شده دست یابیم. همچنین جلو رشد پول را گرفتیم، البته نباید زیاد جلو رشد پول را گرفت، چون ممکن است انسداد پولی ایجاد شود.
وی افزود: امسال اعلام کردیم که نرخ رشد نقدینگی را در کانال ۲۵ درصد نگه خواهیم داشت، اما ۶ ماه است که به دلیل شوک‌های مختلف و غیر قابل پیش بینی که به وجود آمده، نرخ رشد نقدینگی محقق نشد، چون بخش‌هایی مشکل نقدینگی داشتند، بنابراین نقدینگی آنها را فراهم کردیم به طوری که تا یک ماه پیش نرخ رشد نقدینگی به ۲۸.۶ درصد رسید. البته بانک مرکزی مجدداً با عملیات بازار باز نرخ رشد نقدینگی را کاهش داد و امروز این رقم به ۲۸.۱ درصد کاهش یافته است.
رئیس کل بانک مرکزی تصریح کرد: نرخ رشد پایه پولی معمولاً بالای ۴۰ درصد بود و الان این نرخ به ۲۰.۴ کاهش یافته است، بنابراین بانک مرکزی بر پول مسلط شده و نگرانی در این زمینه ندارد، بلکه ما نگران هستیم که انسداد پولی به وجود نیاید، به همین دلیل برای این که صنعت دچار مشکل نشود، بسته ۲۵۰ همتی را پذیرفتیم تا به صنایع کمک کنیم که از این رقم، ۲۰۰ همت برای صنعت و ۵۰ همت برای کشاورزی است و برای صنعت نفت هم بسته‌های ریالی و ارزی تعریف کرده‌ایم.
فرزین در پایان تاکید کرد: امیدوار هستیم با کمک تجار و فعالان اقتصادی و بانک‌ها برنامه‌هایمان را به خوبی اجرا کنیم. بانک مرکزی نگران آینده نیست و امیدوار هستیم افرادی که فضای روانی جامعه را به هم می‌زنند و دائماً اضطراب در بازار به وجود می‌آورند به این موضوع توجه کنند که بانک مرکزی با اقتدار کامل سیاست‌های خود را و به خصوص سیاست‌های ارزی‌اش را پیش خواهد برد و در این زمینه هیچ جای نگرانی ندارد.
