بانک مرکزی با اجرای سیاست تثبیت اقتصادی، کنترل رشد نقدینگی و ثبات نرخ ارز توانست تورم را در سال ۱۴۰۳ به ۳۵.۸ درصد کاهش دهد؛ افتی ۱۱.۷ واحدی نسبت به سال قبل که نشانه‌ای از موفقیت برنامه‌های پولی در شرایط پیچیده اقتصادی و سیاسی است.
به گزارش اکو بانک؛ کنترل نرخ تورم یکی از محورهای اصلی برنامه‌های اقتصادی دولت بوده است. بانک مرکزی هم بعد از تجربه ناموفق سال گذشته در آزادسازی نرخ ارز بار دیگر سیاست تثبیت نرخ ارز را در دستور کار قرار داد و با تدوین و اجرای مجدد «سیاست تثبیت اقتصادی»، تلاش کرده است تا با کنترل مؤلفه‌های کلیدی تورم‌زا، زمینه کاهش نرخ تورم را فراهم کند.
در این چارچوب، تمرکز بر کنترل رشد نقدینگی، تثبیت نرخ ارز در بازار ارز تجاری و تقویت حکمرانی ریال، از جمله محورهای کلیدی سیاست‌های بانک مرکزی بوده که به گفته کارشناسان، نقش بسزایی در کاهش فشارهای تورمی به‌ویژه تورم ناشی از فشار تقاضا ایفا کرده‌اند.
کاهش ۱۱.۷ درصدی نرخ تورم در سال ۱۴۰۳ نسبت به سال قبل
بررسی‌ها نشان میدهد که بانک مرکزی از اواخر سال ۱۴۰۱، راهبرد «ثبات‌سازی اقتصاد» را به‌عنوان چارچوب اصلی سیاست‌گذاری پولی و ارزی خود در دستور کار قرار داد. برآیند این سیاست‌ها و اقدامات، کاهش قابل‌توجه نرخ تورم در سال‌های ۱۴۰۲ و ۱۴۰۳ را رقم زد.
بر پایه آمارهای رسمی، نرخ تورم در پایان سال ۱۴۰۲ با کاهش ۵.۷ واحد درصدی نسبت به سال قبل، به ۴۷.۴ درصد رسید. این روند در سال ۱۴۰۳ نیز ادامه یافت و نرخ تورم با کاهش چشمگیر ۱۱.۷ واحد درصدی، به ۳۵.۸ درصد در پایان سال رسید؛ موضوعی که حکایت از اثربخشی سیاست‌های تثبیتی بانک مرکزی دارد.
این در حالی است که در اردیبهشت ۱۴۰۴، نرخ تورم دوازده‌ماهه با افزایش جزئی به ۳۶.۸ درصد رسید. با این‌حال، بانک مرکزی همچنان بر اجرای برنامه‌های ضدتورمی خود در حوزه مدیریت بازار ارز و سیاست‌های پولی، نظارتی و اعتباری تأکید دارد.
ثبات‌بخشی به بازار ارز؛ محور اصلی سیاست ارزی بانک مرکزی
بانک مرکزی در حوزه بازار ارز، تثبیت نرخ ارز در بازار ارز تجاری را در اولویت قرار داده است. در کنار این اقدام، سایر سیاست‌های ارزی نظیر تداوم تأمین کالاهای اساسی، دارو و تجهیزات پزشکی با ارز ترجیحی، تأمین ارز سایر کالاها بر اساس اولویت‌های مشخص، و هدایت نرخ رسمی حواله و اسکناس به سمت سطوح تعادلی، پیگیری شده است.
همچنین، مداخله هدفمند در بازار غیررسمی ارز، تقویت عرضه ارز از طریق مدیریت منابع ارزی و بازگشت ارز حاصل از صادرات، و افزایش ذخایر طلا و بهبود کیفیت ذخایر ارزی کشور، از دیگر اقدامات مؤثر بانک مرکزی بوده است؛ اقداماتی که در شرایط محدودیت‌های بین‌المللی، از اهمیت دوچندان برخوردار است.
کنترل نقدینگی، اصلاح ترازنامه بانک‌ها و هدایت اعتبار؛ برنامه‌های پولی بانک مرکزی
در حوزه سیاست‌های پولی و نظارتی، بانک مرکزی تمرکز ویژه‌ای بر کنترل رشد نقدینگی به‌عنوان موتور اصلی تورم داشته است. در این راستا، اصلاح کیفی و کمی ترازنامه بانک‌ها و اعمال ضوابط کنترل مقداری بر دارایی‌ها و بدهی‌های نظام بانکی، در دستور کار قرار گرفت.
همچنین، اجرای عملیات بازار باز، تنظیم رابطه مالی بین دولت، بانک‌ها و بانک مرکزی، انتشار ابزارهای نوین سیاست پولی نظیر اوراق ودیعه و اوراق مصون از تورم، ساماندهی شبکه بانکی، و پیگیری برنامه اصلاح نظام بانکی نیز جزو اقدامات مهم در این بخش به شمار می‌رود.
بانک مرکزی همچنین سیاست هدایت اعتبار را با هدف تقویت تولید دنبال کرده و با راه‌اندازی حساب ویژه تأمین سرمایه در گردش (جهش تولید)، ابزارهای زنجیره تولید مانند اوراق گام و برات الکترونیکی را توسعه داده است.
حکمرانی ریال؛ کنترل جریان‌های مالی با توسعه سامانه‌های نظارتی
در کنار این اقدامات، بانک مرکزی برای تقویت حکمرانی ریال و کنترل جریان‌های مالی و سرمایه‌ای مرتبط با بازارهای دارایی، اقداماتی نظیر توسعه سامانه‌های مبارزه با پولشویی، بهینه‌سازی سامانه‌های ارزی، و ارتقاء پایگاه‌های داده اعتبارسنجی را در دستور کار قرار داده است.
هدف از این برنامه‌ها، مدیریت شفاف و دقیق تراکنش‌های بانکی، جلوگیری از فرار سرمایه از مسیرهای غیررسمی و تقویت انضباط مالی در اقتصاد کشور است.
در صورت شکست مذاکرات ایران و آمریکا؛ بانک مرکزی چه خواهد کرد؟
بررسی های خبرنگار ما نشان میدهد که در صورت عدم حصول توافق در مذاکرات ایران و آمریکا، بانک مرکزی همچنان برنامه تثبیت نرخ ارز و تأمین ارز موردنیاز کشور با اولویت‌بندی مشخص و در قیمت‌هایی متناسب با واقعیت‌های اقتصادی را دنبال خواهد کرد. همچنین، کنترل تقاضا از طریق مدیریت نقدینگی و استمرار سیاست‌های تثبیتی در صدر برنامه‌های بانک مرکزی و دولت قرار دارد.
